Toetsen op toegankelijkheid en verwerking in het register

Meten is weten: door toegankelijkheidsonderzoek uit te voeren, weet je waar je staat en wat je nog moet doen. Een gedegen onderzoek is essentieel voor het borgen van de toegankelijkheid van een website of mobiele applicatie. Onderzoeksresultaten vormen de basis van een toegankelijkheidsverklaring.

Alleen handmatig onderzoek biedt een volledig beeld van de toegankelijkheid van een website of mobiele applicatie. Automatische tests bieden slechts een beperkt beeld. Beide typen onderzoek worden hierna toegelicht. Daarna komen de scope van het onderzoek en de frequentie aan bod.  

Toegankelijke componentenbibliotheek

Omdat onze componenten gestandaardiseerd zijn in de componentenbibliotheek, kunnen we een pre-audit op toegankelijkheid doen op ons product die voor alle websites geldt. Als we issues oplossen, voldoen alle websites. De audit op de redactionele onderdelen moet je zelf laten doen.

Handmatig onderzoek

Ruim 80 procent van de verplichte toegankelijkheidseisen moet door een mens gecontroleerd worden. Bijvoorbeeld om te beoordelen of een paginatitel duidelijk omschrijft waar de pagina over gaat. Organisaties kunnen een handmatig onderzoek laten uitvoeren door een externe dienstverlener of – als de expertise en hulpmiddelen daarvoor in huis aanwezig zijn – in eigen beheer. Het rapport van een volledig handmatig onderzoek kun je in de toegankelijkheidsverklaring gebruiken om te onderbouwen dat je organisatie ‘in control’ is. De onderzoeksaanpak moet dan wel voldoen aan nauwkeurig gedefinieerde criteria. Dit betekent dat je het onderzoek moet (laten) uitvoeren aan de hand van een goed gedocumenteerde evaluatiemethode. Hiervoor kan de evaluatiemethode WCAG-EM van W3C worden gebruikt of een gelijkwaardige gedocumenteerde onderzoeksmethode. WCAG-EM is een evaluatiemethode waarmee een toegankelijkheidstest van een website kan worden uitgevoerd. Deze methode is ontwikkeld door het W3C.

Automatische test

Voor ongeveer 20 procent van de toegankelijkheidseisen kan automatisch worden gecontroleerd of een webpagina eraan voldoet. Er zijn verschillende test-applicaties op de markt die dit kunnen. Het W3C houdt een lijst bij met internationale test-tools. Ook zijn er dienstverleners die het automatisch testen van toegankelijkheid aanbieden.

De resultaten van een automatische toets kun je niet gebruiken als onderbouwing dat een website voldoet aan alle toegankelijkheidseisen. Daarvoor is een volledig onderzoek handmatig onderzoek nodig. Een automatische test is daarom niet voldoende voor het afgeven van een ‘in control’-verklaring.

Wat moet onderzocht worden?

Om een compleet beeld te krijgen van de toegankelijkheid van een website, moet een handmatig onderzoek de gehele website omvatten. Als de content van een website op meerdere webdomeinen staat, moeten alle domeinen, subdomeinen en/of deeldomeinen die een logisch geheel vormen met het hoofddomein van de website, in het onderzoek worden meegenomen.  De evaluatiemethode WCAG-EM beschrijft nauwkeurig hoe je een steekproef van de pagina’s op een website neemt die representatief is voor de hele website.

Hoe vaak moet onderzoek worden gedaan?

Onderzoeksresultaten mogen niet ouder zijn dan 3 jaar (36 maanden) om te kunnen dienen als onderbouwing voor een toegankelijkheidsverklaring waarin jouw organisatie verklaart ‘in control’ te zijn.

Wanneer voer je het onderzoek uit?

Om de toegankelijkheid van een nieuwe website te borgen, moet je álle eisen vanaf het allereerste begin meenemen in een project, zowel in de planning, het ontwerp als in de ontwikkeling. Het is daarom nuttig om niet alleen te testen bij oplevering maar ook tussentijds. Daarbij is een automatisch test niet voldoende omdat daarmee niet alle eisen worden getest.

Als je bezig bent met een nieuwe website kun je al in een vroeg stadium onderdelen ervan laten testen. Het is verstandig dit met de opdrachtnemer af te stemmen. Zo kun je verschillende testmomenten in de planning opnemen. Dit kan meerkosten bij achteraf herstellen voorkomen.

Zo kun je het schermontwerp laten testen (kleur, contrast), maar ook de templates of de algemene huisstijl van een nieuwe site.

Wie voert het onderzoek uit

OpenGemeenten krijgt regelmatig testrapporten van diverse bureaus. Zoek je een toetsingsbureau? Wij kunnen je helpen. Neem contact met ons op.

Je moet een toegankelijkheidsverklaring publiceren voor iedere website waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Dus niet alleen de toptakenwebsite, maar ook alle themasites, projectwebsites, raadsinformatiesysteem, formulierensite, zaaksysteem etc. In de verklaring staat in hoeverre de website al aan de eisen voldoet en welke maatregelen de gemeente neemt om toegankelijkheid te borgen, inclusief planning. Je kunt een toegankelijkheidsverklaring opstellen met behulp van de invulassistent.